Biyoaktif bileşenler, fizyolojik ve hücresel aktiviteleri etkileyerek sağlık üzerine olumlu etkiler sağlayan ikincil metabolitlerdir. Biyoaktif bileşenler, birincil metabolitler olarak bilinen karbonhidrat, protein ve yağ gibi canlının büyüme ve gelişmesi için olmazsa olmaz ana besin kaynakları değillerdir. Ancak canlının hayatta kalmasını ve zorlu yaşam koşullarına dayanma gücünü sağlayan bileşenlerdir (1).

Biyoaktif bileşenler gıdalarda genellikle az miktarlarda bulunsalar da sağlık üzerinde ciddi etkilere sahiptirler (2). Biyoaktif bileşenlerin iltihaplanmalar, kanser, kalp-damar hastalıkları, obezite, diyabet, nörolojik bozukluklar kemik erimesi ve bağışıklık sistemi düzenlenmesi üzerine olumlu etkileri olduğu bilinmektedir (3).
Bitkisel kaynaklar biyoaktif bileşenlerce zengin gıdalardır. Fitokimyasal olarak da adlandırılan bitkisel kaynaklı biyoaktif bileşenler; terpen ve terpenoidler, alkoloidler ve fenolik bileşenler olmak üzere 3 ana gruba ayrılırlar (3, 4).

Yapılan araştırmalara göre meyve ve sebze ağırlıklı beslenmenin kronik rahatsızlıkları engellendiği tespit edilmiştir (5). Koroner kalp rahatsızlığından kaynaklı ölüm oranının soya fasulyesi ve sebzelerce zengin geleneksel Japon diyeti ve zeytinyağı, meyve, sebze ve tahılların sık tüketildiği Akdeniz diyetiyle beslenen kişilerde % 4-5 iken Kuzey Avrupa’da bu oranın %15’e çıktığı bilinmektedir (6). Dünya Sağlık Örgütü (FAO), 2020’de ölüm ve sakatlıkların ana sebebinin kalp rahatsızlıkları ve inmeden kaynaklanacağını ileri sürmektedir (7).

Bitkisel kaynaklardan elde edilecek biyoaktif bileşenlerin günlük tüketimlerinin arttırılması oluşabilecek rahatsızlık ve hastalıkların önlenmesinde etkin bir yöntem olacaktır.

Kaynakça